Şebnem TURHAN
Bankaların TL ticari kredilerine kurumsal kredi kartı ve KMH hariç uyguladığı faiz oranları ortalamada Hazine, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası’nın üst üste makroihtiyati tedbirler açıkladığı haziran periyoduna yakınlaştı. Birinci tedbirlerin açıklandığı 9 Haziran haftasında yüzde 24,91 düzeyinde olan kurumsal kredi kartı ve KMH hariç TL ticari kredi faizleri 5 Ağustos haftası itibariyle bir evvelki haftaya nazaran 131 baz puan düşüşle yüzde 27,20’ye geriledi. Tedbirlerin akabinde ticari kredi faizi yüzde 31,33’e kadar yükselmiş rotatif kredi faizleri ise yüzde 50 düzeyini aşmıştı. Tüketici kredileri faizlerinde ise yükseliş 5 Ağustos haftasında da sürdü ve gereksinim kredisi faizi yüzde 34,45 düzeyine çıktı. Bankacılık kaynakları düzenleyici kurumların ticari kredi faizinin yüzde 22’yi aşmaması konusunda yazı gönderdiğini ileri sürerken bankaların da KOBİ’lere yüzde 27, KOBİ dışına ise yüzde 34’lere varan oranlarda faiz uygulayarak ortalamayı düşürdüğünü lisana getirdi.
Son haftalarda şirketler, sık sık bankaların yüksek ticari kredi faizlerine ait şikayetlerini iktisat idaresine iletti. Merkez Bankası ile endüstriciler ortasında tartışmalar yaşandı ve son olarak da kamu bankası yöneticileri sanayicilerle bir ortaya geldi. Toplantılarda endüstricinin en büyük şikayeti yüzde 30-50’ye çıkan TL ticari kredi faizleri ve kredi kullanımında karşı karşıya kalınan zahmetler oldu. Bilhassa 24 Haziran’da BDDK’nın aldığı tedbirlerle süratle yükselen TL ticari kredi faizleri ile tekrar Merkez Bankası’nın dikkat çektiği ve BDDK’nın bankalara yönelik uyguladığı kredinin yanlışsız yere transferini takip süreçleri ticari kredi büyümesinin de ivme kaybetmesi sonucunu doğurdu. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu da son Enflasyon Raporu sunumunda gelen sorular üzerine kredi faizlerinin yüzde 14 siyaset faizine yakınsayacağını ileri sürdü. Bilhassa bankaların çok çok düzgün gelen ikinci çeyrek bilançoları ve katlayan kar artışları da okların bankaların üzerine çevrilmesine neden oldu.
Öte yandan TBB Lideri Alpaslan Çakar’ın TOBB ile toplantısındaki sunumunda yer alan bilgilere nazaran yılın birinci yedi ayında ticari kredi artışı yüzde 49 olurken 2021’in tıpkı devrinde bu oran yüzde 5 düzeyindeydi. Büyük işletmelere verilen kredilerde tıpkı devirde artış yüzde 50, KOBİ kredilerinde ise yüzde 47 olarak hesaplandı. Ticari kredilerin yüzde 29’unun da imalat dalına, yüzde 16’sının ticaret kesimine yüzde 10’unun da inşaat kesimine verilirken TL kredilerin TL mevduata oranı da Temmuz 2022 itibariyle yüzde 123 gerçekleşti.
Düşük faize kurul ve masraf tahlili Tüm bu tartışmaların akabinde piyasanın biraz rahatladığı Merkez Bankası datalarından de görülüyor. Bilhassa 24 Haziran’daki döviz mevduatı limitiyle TL ticari kredi verilmesi tedbiri devreye girdiğinde bankaların da tam olarak ne yapacağını bilememesi birkaç gün kredi kullanımını durdurmuştu. Akabinde bahse açıklık getirildiğinde de TL ticari kredi faizleri ortalamada Merkez Bankası datalarına yüzde 31,33’e yükselmiş birtakım bankalarda ise yüzde 40 düzeyleri bile görülmüştü. Kamu bankaları ise uzun bir müddettir TLREF artı 2-4 puan üzerinde TL ticari kredi faizi uyguladığını belirtiyor. TLREF faizi yüzde 13,95 düzeylerinde. Kamu bankalarının en yüksek yüzde 18’den ticari kredi kullanımı sağladığını belirten kamu bankası kaynakları kredinin ise epeyce seçici formda kullandırıldığına da dikkat çekiyor. TL ticari kredi faizi düşmüş olsa da bankaların uyguladıkları kurul ve ekstralarla kredi maliyetini arttırdığını belirten bankacılık kaynağı bilhassa masrafların artırılmasıyla da kredi faizi düşük olsa da kullanım sırasındaki maliyeti yükselttiğine işaret etti.
‘Ticari kredi faizi yüzde 22’yi aşmasın’ telkini Bir diğer bankacılık kesimi kaynağı ise bankacılık otoritelerinin bankalara bir yazı göndererek TL cinsi ticari kredi faizlerinin en fazla yüzde 22 olarak uygulanmasını telkin ettiğini ileri sürdü. Kamu otoritelerinin faizi düşürün baskısı yaptığını ileri süren bankacılık kaynağı faizlerde bu yüzden bir düşüşün sağlandığı ve bunun devamının mümkün olduğunu belirtirken lakin düşüşün uzun soluklu olmasını beklemediğini tabir etti. Bankacılık kaynakları telkin ile ticari kredi faizinin yüzde 22’ye düşürülmesi durumunda da bankaların kredi şartlarını daha zorlaştırabileceğine ve bu oranlarda kullandırılan kredinin de hayli düşük ölçülerde kalabileceğine dikkat çekti.
Tüketici kredi faizlerinde yükseliş sürüyor
Merkez Bankası bilgilerine nazaran 5 Ağustos itibariyle TL cinsi tüm kredi faizlerinde düşüş yaşanırken muhtaçlık kredisi faizlerinde yükseliş devam etti. Datalara nazaran TL bazlı konut kredi faizleri 21 baz puan artışla yüzde 18,66; taşıt kredi faizleri 100 baz puan artışla yüzde 27,93 ve gereksinim kredi faizleri 13 baz puan artışla yüzde 34,45 olarak gerçekleşti. Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı da 05 Ağustos haftasında bir evvelki haftaya nazaran 29 baz puan azalışla yüzde 17,35 olurken, dolar mevduat faizi 6 baz puan azalışla yüzde 2,48 ve Euro mevduat faizi 0 baz puan azalışla yüzde 1,07’ye indi. TL mevduatta 3 aya kadar vadeli mevduatta ise faiz oranı ortalamada yüzde 20’nin üzerine çıktı. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada 146 baz puan artışla yüzde 8,48’e çıkarken, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 67 baz puan azalışla yüzde 5,85’e indi.
