Barış ERKAYA
Mevduat tarafında dolarizasyonda kağıt üzerinde bir ölçü gevşeme dikkat çekiyor. Fintürk datalarına nazaran 2012 yılının sonunda TL mevduatların toplam tasarruf mevduatları içerisindeki oranı yüzde 50’nin üzerinde olan kent sayısı yalnızca 7 iken (yani kalan 74 kentte toplam tasarruf mevduatının yarısından fazlası DTH’ta tutuluyorken) 2022 birinci yarıyıl sonuçlarına nazaran bu sayı 25’e çıktı. Özetle söylemek gerekirse artık her üç kentten birinde DTH’tan daha fazla TL mevduat tutuluyor.
KKM ETKİSİ
Fakat elbette bu periyot Kur Muhafazalı Mevduat eserinin hayatımıza girdiği bir periyoda işaret ediyor. Yani her ne kadar mevduat TL’de görünse de getirisi doların performansına bağlı. Yani yeniden dolarize bir gelir… Pekala hangi kentlerde bu eğilim yüksek?
Ülkenin doğusunda bilhassa KKM tesirinin yüksekliği görülüyor. TL Mevduat oranının en yüksek olduğu kent Bitlis. Bitlis’teki tasarruf mevduatlarının yüzde 62’si TL mevduatlardan oluşuyor. Onu yüzde 60 ile Ardahan, yüzde 59.56 ile Şanlıurfa, yüzde 59.48 ile Kars, yüzde 57 ile Siirt izliyor.
DTH YÜKÜ YÜKSEK ŞEHİRLER
Döviz tevdiatın daha ağır bastığı kentlere baktığımızda ise elbette birinci sırada yurtdışından yapılan mevduatlar dorukta. Aksaray, Nevşehir, Yozgat, İstanbul, Kütahya, Kayseri, Kırşehir, Bingöl, Karaman üzere kentlerde hala DTH oranı çok yüksek.
Fakat bu kentlerin kimileri son altı ayda TL mevduat oranı en süratli yükselen kentler sıralamasında da yer alıyor. Iğdır’da 2021 sonunda yüzde 32 olan TL mevduat oranı 2022 Haziran ayında yüzde 41’e çıkmış. Gaziantep’te yüzde 36’dan yüzde 45’e, Uşak’ta yüzde 31’den yüzde 40’a, Çorum’da yüzde 35’ten yüzde 44’e, Niğde’de yüzde 44’ten yüzde 53’e yükseliş var.
Sıralamanın kalanında Nevşehir, Trabzon, Kayseri, Hatay, Bilecik üzere kentler bulunuyor. TL mevduatın son altı ayda en az arttığı ya da KKM’den yola çıkarsak Kur Muhafazalı Mevduata en az ilgi gösteren kentler ortasında ise Bingöl, Hakkari, Artvin, Kilis, Karabük, Rize, Elazığ, Manisa, Kırklareli sıralamanın üst sıralarında yer alıyor.
DTH CAZİBESİ KIRILIR MI?
Yani toplam tabloya bakıldığında KKM, birçok kenti tesiri altına almış ve ferdi yatırımcıların TL mevduata yönelimi artırmış olsa da hala çok önemli bir DTH yükü dikkat çekiyor. Öteki yandan misal bir tablonun 2022’nin kalanında devam edip edemeyeceği yanıtı en merak edilen sorulardan biri. 30 Aralık 2021, yani tahlilin başlangıç noktasında dolar kuru 13.17 TL düzeyinde. Bitiş noktası olan 30 Haziran 2022’de ise 16.7 TL. Yani ortadan geçen altı ayda doların getirisi yüzde 27. Benzeri bir getirinin sağlanabilmesi için Haziran sonunu baz alırsak doların gelmesi gereken düzey 21.2 TL düzeyleri. Şu ana kadarki getirisi altıncı aydan itibaren yüzde 9 düzeylerinde. Tıpkı cazibenin yaşanıp yaşanmayacağı doların bundan sonraki günlerde yaşanacak seyriyle alakalı olacak.
