İspanya La Liga’da 29. haftada oynanan Cadiz – Valencia maçında ırkçılık skandalı meydana geldi. Gayretin 25. dakikasında konuk grubun Fransız stoperi Mouctar Diakhaby’nin ırkçı akına uğradığını tabir etmesinin akabinde Valencialı oyuncular soyunma odasına gitti. Ekip daha sonra maça devam etme kararı alırken Diakhaby’nin yerine Guillamon oyuna dahil oldu.
LA LİGA PUAN DURUMU İÇİN TIKLAYIN
Skandal olayın akabinde açıklama yapan Valencia Kulübü, “Tüm kadro, bu arma için savaşmak hedefiyle alana dönmeye karar verdi lakin ırkçılığa karşı da birlik olmuş durumdalar. Irkçılığa hayır.” sözlerini kullandı.
Futbolda ırkçılık olaylarının türel karşılığı
Moussa Marega olayı özelinde, Portekiz polisi karşılaşma müddetince Marega’ya ırkçı akında bulunan taraftarların tespiti için stadyum kamera kayıtlarını incelemeye başladı. Portekiz mahallî kanunlarına nazaran, ırkçı aksiyonlara karışan bireyler beş yıl mühletle mahpus cezasıyla cezalandırılıyor.
Futbolda ırkçı hücumların türel taraftan FIFA ve UEFA boyutu da bulunmaktadır. Irkçılık karşısında sıfır tolerans sahibi olduğunu belirten FIFA’nın, buna karşın birçok ırkçı aksiyon karşısında üstte belirtilen ağır ceza ölçülerini uygulamaması eleştirilmesi gereken bir noktadır.
FIFA: FIFA regülasyonlarına nazaran, üye ülke federasyonları futbolda ırkçılık ile uğraş etmeli ve ırkçı hareketlerde bulunan bireyleri FIFA regülasyonlarını örnek alarak kendi içtihatları ile cezalandırmalıdır. Irkçılık olayları FIFA Disiplin Talimatı’nda Ayrımcılık (Discrimination) başlığı altında tanımlanmakta olup, FIFA’nın ırkçılık ile uğraşı üç başlık altında tanımlanmaktadır; aksiyon planı, ayrımcılıkla çaba yetkilisi ve cezalar. Birinci olarak, FIFA’ya üye ülke federasyonlarının tamamının, yetkilileriyle, futbolcularıyla ve hakemleriyle ırkçılıkla topyekün gayret için somut aksiyon planının olması gerekmektedir. İkincisi, her karşılaşma sırasında stadyumlarda ayrımcılıkla gayret yetkilisi bulunmalıdır. Bu kişinin stadyumlarda potansiyel aksiyonları saptayıp, hakemleri bilgilendirmesi ve ırkçı aksiyonlarla ilgili kanıtları toplaması gerekmektedir. Üçüncü ve en değerli kısım ise ırkçı hareketler karşısında FIFA Disiplin Talimatı’nda yazılı olan ceza ölçüleridir.
Irkçı hareketlerde bulunan taraftarların mensubu olduğu kulübe hareketin tartısına nazaran, ihtar yahut seyircisiz oynama cezalarından biri verilir. Önemli bir ırkçı aksiyonun ortaya çıkması yahut ırkçı hareketlerin tekrarı durumlarında; ilgili kulübe hükmen mağlubiyet, puan silme, küme düşürme yahut ligden çıkarılması üzere çok önemli ve ağır cezalar verilebilir.
Ayrıyeten talimatlara nazaran, ırkçılık hareketlerini gerçekleştiren taraftarların en az 2 yıl vadeli stadyuma girişleri yasaklanmalıdır. Taraftarların ırkçı hareketleri sebebiyle de ilgili federasyon yahut kulübe en az 30 bin İsviçre frangı para cezasına hükmedilir.
Irkçılık karşısında sıfır tolerans sahibi olduğunu belirten FIFA’nın, buna karşın birçok ırkçı aksiyon karşısında üstte belirtilen ağır ceza ölçülerini uygulamaması eleştirilmesi gereken bir noktadır.
UEFA: UEFA Disiplin Talimatı’nda ise şahıslardan fazla kulüp ve federasyonlara uygulanacak cezalar öne çıkıyor. Örneğin bir stadyumda kulüp taraftarları tarafından birinci sefer ırkçı hareket gerçekleştirilmesi durumunda, hareketi gerçekleştiren taraftarların mensubu olduğu kulübe tribün kapatma cezası verilir. Bu aksiyonun ikinci kere gerçekleştirilmesi durumunda ise bunun cezası seyircisiz oynama ve 50 bin avro ceza ölçüsü olacaktır. Önemli ırkçılık aksiyonları ise tekrar FIFA Disiplin Talimatı’ndaki üzere, hükmen mağlubiyet, puan silme ve ligden çıkarılma üzere ağır yaptırımlarla cezalandırılacaktır.
Bunların yanında, hakemlere de karşılaşmayı durdurma yetkisi verilmiştir. Karşılaşmanın durdurulması sonrası aksiyonların devam etmesi durumunda, ırkçı aksiyonları gerçekleştiren taraftarların mensubu olduğu kulüp karşılaşmayı hükmen kaybetmiş sayılacaktır.
Avrupa futbolunda ırkçılık sorunu neden çözülemiyor?
Önemli bir toplumsal olay olan ırkçılığın futbol alanlarında tahlili çerçevesinde, stadyumdaki futbol paydaşlarının nasıl tepki göstereceği de bir o kadar değerlidir. Marega örneğinden yola çıkacak olursak, Marega’ya taraftarlar tarafından ırkçı akınlar yapıldığı anda, karşılaşma hakemleri ırkçı tezahüratlara karşı sessiz kalmış ve Marega’nın oyun alanını terk etme hareketine hiçbir kadro arkadaşı fiilen takviye vermemiştir.
Günümüzde hem FIFA hem de UEFA’nın ırkçılık karşısındaki pasif tavrı ve caydırıcı kararları uygulamaması sebebiyle, Avrupa futbolunda ırkçılık olayları artarak devam etmektedir. Örneğin Çin’de futbol oynamaya devam eden ünlü futbolcu Yaya Toure’ye nazaran her olay sonrası ırkçılık konusunda herkes konuşmakta, lakin FIFA ırkçılık konusunu gereğince önemsememekte ve bu mevzuda tahlile yönelik aksiyon almamaktadır. Kendi fikrine nazaran, oyun alanında ırkçı akınla karşı karşıya kalan futbolcular grup arkadaşları ile bir arada direkt oyun alanını terk etmelidir. Eski futbolcu Les Ferdinand da misal fikirlere sahiptir: “Futbolun idare organları bu mevzuya fazla eğilmiyor, zira hiçbir vakit ırkçılıkla karşı karşıya kalmadılar ve ırkçılığın ne derece makûs bir şey olduğunu bilmiyorlar. FIFA, UEFA yahut lokal federasyonlara gidebilirsiniz, fakat hepsi mesuliyeti başkasına yönlendirerek kendisi sorumluluk almaktan kaçıyor.’’
Hukuksal Tahlil: Futbolda ırkçılıkla çabada caydırıcı kararların konulması kadar bu kararların uygulanması da epeyce değerli. Futbolda son vakitlerde ırkçılığın artarak devam etmesinin en kıymetli nedenlerinden biri de hem ulusal hem memleketler arası federasyonların caydırıcı ceza ölçülerini uygulamamasıdır. Bunun yanında tüzel manada üzerinde durulması gereken bir öbür nokta, kulüp yahut federasyonların değil hareketi gerçekleştiren bireylerin direkt cezalandırılması gereğidir. FIFA ve UEFA disiplin talimatlarında yazılan birçok unsur, kulüp yahut federasyon yetkilileri, karşılaşma hakemleri ve futbolcularını kapsamaktadır. Lakin gerçek hayatta bu cins istenmeyen aksiyonların birçoklarını gerçekleştiren şahıslar taraftarlardır ve bu taraftarlar aksiyonları sebebiyle uzun yıllar boyunca ve hatta kimi durumlarda ömür uzunluğu futbol karşılaşmalarından men edilmelidir.
Hakemler, oyuncular ve taraftarlar ırkçılığın karşısında durmalı
Önemli bir toplumsal olay olan ırkçılığın futbol alanlarında tahlili çerçevesinde, stadyumdaki futbol paydaşlarının nasıl tepki göstereceği de bir o kadar değerlidir. Marega örneğinden yola çıkacak olursak, Marega’ya taraftarlar tarafından ırkçı taarruzlar yapıldığı anda, karşılaşma hakemleri ırkçı tezahüratlara karşı sessiz kalmış ve Marega’nın oyun alanını terk etme aksiyonuna hiçbir ekip arkadaşı fiilen takviye vermemiştir.
İngiltere merkezli Kick It Out tertibi karşılaşma hakemlerinin ırkçılığa maruz kalan oyuncuya takviye olmamasına ve oyuncuların tümünün bir ortaya gelip reaksiyon hedefiyle oyun alanını topluca terk etmemelerine mana verememiştir. Bu sebeple, bir futbolcu oyun alanında ırkçı bir atağa uğradığında, hakemler, başka futbolcular ve stadyumda bulunup ırkçı hareketleri desteklemeyen taraftarlar dahil herkes ırkçı aksiyonun karşısında durmalıdır.