Yener KARADENİZ/İSTANBUL
COVID-19 salgını, yıllık 500 milyar doları aşan dünya hazır giysi ihracatının tedarik zincirinde, kıymetli değişimlere yol açtı. Bu periyotta öne çıkan ülkelerden biri de Türkiye oldu. Gelişmelerin tesiriyle 2021 Mart ayından bu yana ihracatını bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran her ay daima artıran dal, 16 ayın akabinde birinci kere ihracatta gerileme yaşadı. Bölüm ihracatı, temmuzda yüzde 4,1 gerileyerek 1 milyar 691 milyon dolardan 1 milyar 622 milyon dolara düştü. Düşüş oranı bir evvelki ay olan hazirana nazaran ise yüzde 17’yi aştı. Geçen yılı 20 milyar 250 milyon dolar ile tamamlayan dal temsilcileri, ana pazar AB’deki yavaşlamanın kelam konusu gerilemede değerli bir etken olduğunu belirterek, global resesyona ait gelişmelere bağlı olarak yılsonu için konulan 23 milyar dolarlık gaye tutturulamasa çok da gerisinde kalınmayacağını lisana getirdi.
Bu yılın 7 aylık sayılarına bakıldığında, dal ihracatındaki artış suratının yavaşladığı görülüyor. Birinci yarıda yüzde 14,4 olan ihracat artış suratı, Ocak-Temmuz periyodunda yüzde 11,6’ya geriledi ve ihracat 12,4 milyar dolar oldu. Kelam konusu sayı ile hazır giysi ve konfeksiyon ihracatının genel ihracat içindeki hissesi yüzde 8,6 olarak gerçekleşti. Bu oran 2019 yılında yüzde 9,9, 2020’de yüzde 9,3 ve 2021’de ise yüzde 9 olmuştu.
En besbelli düşüş İspanya’da 7 aylık periyotta en fazla ihracat gerçekleştirilen ülke 2,2 milyar dolar ile Almanya oldu. Onu 1,6 milyar dolar ile İspanya, 1,2 milyar dolar ile İngiltere, 1 milyar dolar ile Hollanda, 688 milyon dolar ile Fransa ve 600 milyon dolar ile de ABD izledi. Temmuz ayı özelinde bakıldığında ise kelam konusu pazarlardan İspanya’ya gerçekleştirilen ihracat bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 17 gerileyerek 220 milyon dolara düşerken, İngiltere’ye yapılan ihracat yüzde 12 düşerek 166 milyon dolara ve ABD’ye yapılan ihracat da yüzde 4,2 düşerek 77 milyon dolara geriledi. Öbür ülkelerde ise artış sonlu gerçekleşti. Almanya, 306 milyon dolar ile Temmuz ayında en fazla ihracat gerçekleştirilen ülke oldu.
Parite darbesi hissedildi
TİM Başkanlığını da yürüten İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, kesim ihracatının yüzde 70’inin AB’ye gerçekleştirildiğine dikkat çekerek, “Bölgeye Euro ile ihracat yapıyoruz. Buradaki düşüşün en büyük sebeplerinden biri paritedir. Pariteden ötürü bir düşüş yaşandı. Aslında en berbat başa baş noktasını yakalama potansiyelimiz vardı. Kimse 2022’ye başlarken Euro/ dolar paritesinin 1,3’ten eşitleneceğini iddia etmiyordu. Temmuzda 1’in altına kadar düştü. Şu an 1,01-1,02 civarında dönüyor. Paritedeki gerilemenin en büyük tesirlerden biri de hazır giysi ihracatında görüldü. Beklentimiz paritenin yine en az 1,1 düzeyine çıkması. İkinci bahis da AB’deki siparişlerde yaşanan yavaşlama. Umuyoruz ki resesyon gerçekleşmez. Gerçekleşirse en makus 23 milyar dolarlık amacın yüzde 5 gerisinde kalırız” tabirlerini kullandı.
Markalar stoklarını azaltıyor
Özak Dokumacılık Küme Lideri ve İHKİB Lider Yardımcısı Urfi Akbalık da, hem ABD hem de AB’de yaşanan yavaşlamanın kelam konusu gerilemede değerli etken olduğunu aktardı. Akbalık, “Markaların stoklarında yavaşlama var. ABD ve AB’de gerçekleşmesi muhtemel resesyon korkusu ile markalar daha az stok yapmaya başladı. Bilhassa ABD pazarında bu daha fazla hissediliyor. Daha evvel stoğa mal alıyorlardı. Onu durdurdular. Ayrıyeten yaz ayları ihracatın yavaşladığı devirlerdir. Ağustos ve eylülde de yavaşlama olacak. Son çeyrekte tekrar bir toparlanma bekliyoruz. İkincisi de paritenin tesiri. Maliyetlerimiz dolar, gelirimiz Euro. Artık teğe bir düzeyine geldi. Maliyet tutturmakla ilgili meşakkat var. Fakat yeniden de yılsonu için koyduğumuz 23 milyar dolar maksadı koruyoruz. Resesyon riskine karşı yüzde 5’lik bir sapma olabilir” dedi.
Denizli’nin tektil ve hazır giyim- konfeksiyon ihracatında geçen yılın temmuz ayına nazaran yüzde 11 dolayında azalma yaşandığını söyleyen Denizli İhracatçılar Birliği Lideri Hüseyin Memişoğlu ise, Avrupa ve ABD’deki talep daralmasının ihracat kanadında hissedilmeye başladığını belirterek, “ İhracatımızın lokomotifi pozisyonunda bulunan ve konut dokumacılığının de içinde bulunduğu hazır giyim-konfeksiyon kesimi talep azalmasından etkilenen kesimlerin başında yer alıyor. Öte yandan Ocak-Temmuz 2021 periyodunda 1,20 düzeylerinde izleyen parite, 2022’nin birebir devrinde 1,08’e gerilemiş durumda. Temmuz ayı ortalaması ise bu sene 1,0181 oldu. İhracatımızın yarıya yakınının Euro cinsinden olduğunu göz önüne aldığımızda, Euro/Dolar’da yaşanan gerilemenin ihracatımızı etkilediğini söyleyebiliriz” dedi.
Resmi sayıların yerini bavul doldurdu
Temmuzda dikkat çeken bir başka gelişme ise Rusya pazarında yaşanan düşüş oldu. Ülkeye genel ihracat geçen yılın tıpkı devirleriyle kıyaslandığında; 7 aylık devirde yüzde 13, temmuzda ise yüzde 63 artarken, hazır giysi ihracatında gerileme yaşandı. Bölüm ihracatı 7 aylık periyotta yüzde 10,1 düşerken temmuzda ise düşüş suratı yavaşladı ve yüzde 3,1’e düştü. Meğer Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açması sonrası AB ve ABD’li hazır giysi devleri ülkedeki operasyonların durdurmuş ya da çıkmıştı ve bu durumun Türk markalarının ülkeye ihracatının artması sonucunu doğuracağı belirtilmişti. Urfi Akbalık, markaların şimdi tam olarak ülkeden çıkmadığını, öte yandan resmi olmasa da bavul ticaretinde kıymetli artışlar yaşandığını belirtti. Akbalık, çıkan markalara yönelik paralel ithalatında ülkeye ihracatı sınırlayan bir başka faktör olarak öne çıktığını anlattı.