Mehmet KAYA / ANKARA
Sosyal Siyasetler Araştırma ve Uygulama Merkezi (SPM) tarafından hazırlanan ağustos ayı Ekonomik Zorluk Endeksi (EZA) Bülteni’ni yayınlayan SPM’nin bilgilerine nazaran, klasik sefalet endeksi ile Türkiye’ye mahsus olarak SPM’nin oluşturduğu Genişletilmiş Sefalet Endeksi (GSE) ortasındaki fark, kısa bir devir daralsa da açılma eğilimini sürdürdü. Bu farkın açılması, klasik enflasyon ve işsizlik oranının toplamından oluşan sefalet endeksinin gösterdiği olumsuz tesirin, GSE’nin kapsamı dikkate alındığında Türkiye’ye has şartlar içinde daha da ağırlaştığını gösteriyor. Öte yandan, SPM, TÜİK’in metodoloji değişikliği yapması nedeniyle durdurduğu EZA’yı yeniden sefalet endeksi temelinde yine açıklamaya başladı.
Klasik sefalet endeksi, TÜFE ile mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranının toplamı olarak veriliyor. Bu endeks, enflasyonun ve işsizliğin halkın yaşadığı ekonomik zorluğun temel göstergeleri olduğu varsayımı altında, ikisinin toplamından oluşan bir endeksin halkın yaşadığı ekonomik zorluğun artış ya da azalışını gösterdiği varsayılıyor. SPM ise Türkiye’de yalnızca işsizler değil, istatistik kural gereği işsiz sayılmayan, bir işte çalışmadığı halde çalışmak isteyen, potansiyel işgücünün de kavrandığı bir model geliştirdi. SPM’nin Genişletilmiş Sefalet Endeksi (GSE) ismini verdiği bu modelde, endeks TÜFE ile işsizlik oranının toplamından değil, TÜFE ile tekrar TÜİK tarafından oluşturulan “işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı” toplamından oluşuyor. SPM, endeksi salgın tesirini de görebilmek hedefiyle Ocak 2019’u baz ay olarak seçerek ayrıyeten endekse dönüştürdü. GSE Ekonomik Zorluk Endeksi (EZA) bülteni ile yayımlanmaya başlandı.
GSE’deki artış enflasyondan kaynaklı
SPM Yöneticisi Prof. Dr. Serdar Sayan nezaretinde Araştırmacı Aylin İngenç tarafından hazırlanan ve TÜİK’in üç aylık datalarından yapılan çalışmada, GSE, Haziran 2022’de mayıs ayına nazaran 6,4 puan artarak 100,4 oldu. Bültende, “Değer, bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran de 4,7 puan daha yüksek. GSE’deki 6,4 puanlık (%6,8) artışın neredeyse %100’ünün enfl asyon artışından kaynaklandığını not etmekte yarar var” değerlendirmesi yapıldı.
EZA2 endeksi, yılın birinci çeyreğinde geriledi
SPM tarafından oluşturulan Ekonomik Zorluk Endeksi, üç aylık bilgilere dayalı olarak yine açıklanmaya başlandı. SPM EZA bültenine nazaran 2021’in son çeyreğinde en yüksek seviyesine ulaşan ekonomik zorluklar, 2022 birinci çeyrekte gerilese de yüksek düzeylerde kalmayı sürdürdü. Teminatsız ve kırılgan işlerde çalışanların da dahil edilerek izlendiği EZA2 endeksi ise 2022’nin birinci çeyreğinde geriledi ve bir evvelki yılın tıpkı periyodunun altında kaldı. SPM’den yapılan açıklamada, Genişletilmiş Sefalet Endeksi’nin aylık dönemlerle, EZA endekslerinin ise üçer aylık olarak duyurulmaya devam edeceği belirtildi.
