Kripto paraların hafta sonundaki hafifi geri çekilmenin akabinde haftanın birinci süreç gününe yeşil mumlarla başladığı, Bitcoin’in 24 bin dolar direncini zorladığı, Ethereum’un ise yüzde 3’ün üzerinde paha artışı yaşadığı dikkat çekti.
Sevcan Dedeoğlu aslında bankacılık tarafındaki mesleğini bırakarak kripto para piyasasında bir mesleğe geçiş yaparak radikal karar alan isimlerden biri. Bu açıdan her iki piyasanın da içinden geliyor olması nedeniyle birinci sorumuz bu meslek değişikliğindeki motivasyon.
BANKACILIKTAN KRİPTO PARAYA YÖNELEN BİR KARİYER
Bankacılık mesleğinden kripto para piyasalarına gerçek bir meslek değişikliğinde ne tesirli oldu sizin için?
Sevcan Dedeoğlu: Açıkçası kripto adaptasyonuna dair de bir kesişim noktası oluyor. Kripto paralarla birinci kere 2018 yılında tanıştım. O vakitler sermaye piyasalarında faal olarak süreç yapan bir analisttim. Sonrasında dijital bankacılık tarafında vazife yaparken bu mühlet zarfında kripto para piyasası ile tanıştım, ilgimi kaybetmedim, okumaya, araştırmaya, orası beni dehliz üzere içine çekti. Ve 2020’ye yanlışsız yani 2 yıl içerisinde de artık benim tanıştığım paralardan gerçek kesimde süreç yapan bir dijital şirket müşterimiz blockchain protokolü üzerinden bir kredi kullandığını açıklamıştı müşteri ziyaretinde. Ben de buradan aslında “Bambaşka bir dünya var, dünya farklı gidiyor” diye birinci aydınlanmam orada olmuştu. Sonrasında blockchain eğitimleri alarak, aslında var olan sermaye piyasaları bilgimi de katarak kendi mesleğimi buraya yönlendirdim. Zira bu mühlet zarfında aslında hobi üzere çalışıyordum. Yani işten kalan vakitlerde ben blockchain araştırmaları yapıyordum, eğitimler alıyordum. Yahut kripto paraların ardındaki projeleri araştırıyordum. Bir müddet sonra dedim ki “Artık hobi olarak uğraştığım bu iş mesleğe dönüşmeli”. Bu formda meslek oldu benim için lakin hoş oldu. Tam da adaptasyonu ve gittiğimiz yeri gösteriyor. Birinci ben bankadan ayrılırken hatta arkadaşlarım, “Ya emin misin, hani çok riskli, yani bu türlü bir şeye gerek var mı. Burada âlâ bir mesleğin var ve Citibank üzere bir yerde çalışıyorsun, ne gerek var” diyorlardı. Fakat sonrasında geldiğimiz nokta, şu an onlar da benim için keyifli. Artık bakıyoruz Wall Street devlerinin çabucak hemen hepsi ve Türkiye’deki bankaların da kripto ilgisi, kripto para iş ilanları da var artık. Geldiğimiz noktada ben öncü olduğum için aslında hoş oldu. “
O arkadaşlarınız ortasından öbür bu tarafa geçenler oldu mu sonraki süreçte?
Açıkçası artık balıkların dijital eser departmanlarında yahut işte bankacılık tarafına çalışanlar aslında finteklerle çok içli dışlı, çok haşır neşir oldukları için bir halde elleri kolları aslında kriptoya değiyor. Ödeme Sistemleri olarak ilgilenme manasında değiyor aslında. Ben evvel oldum, benim bildiğim yok fakat devamı gelmişti kesinlikle. Yani tek değilimdir. Ondan eminim.
KRİPTO PARALAR NEDEN FED’E BU KADAR BAĞIMLI?
O vakit biraz gündeme geçerim isterseniz. FED faiz kararları kısa bir mola verince kripto para piyasasında sert dalgalanmalarda aslına bakarsınız biraz durulmuş üzere gözüküyor. Eski bir bankacı olarak tahminen çok daha hakikat değerlendirirsiniz. Kripto paralar gereğinden fazla mı klasikleşmeye başladı? Evvelden kripto para piyasalarında projelerin kendilerini takip ederken ya da fazları, road mapleri, yarılanmaları takip ederken şu anda Fed’i konuşuyoruz. Eylül ayında bir şey olacak bir karar alınacak ya da işte enflasyon açıklandı, Amerikan enflasyonu, Amerika’da şöyle bir karar alındı, işsizlik sayıları vs. Biraz fazla mı klasikleşmeye başladı kripto paralar?
“Biraz olması gereken oluyor. Olması gerekenin hepsi de bir vakit silsilesi içerisinde oluyor. Eskiyi bırakmanın da yeniyi kabul etmen de güç olduğu periyotlar. Ben bu türlü söz ediyorum bu durumu. Baktığımızda ne var? Zira biz blockchain teknolojisinin birinci kez bir komüniti tarafından kabul edildiğini Bitcoin örneğinde gördük ve Bitcoin aslında böylece başarılı bir proje oldu bizim için. Bunu başta benimseyenler, erken adapte olanlar olarak tabir ettiğimiz aslında bu küme genişledikçe, bu yayıldıkça, ister istemez ve aslında artık bu bir borsada alınıp satılabilen esere dönüşünce yani Bitcoin’e dolar karşılığında kıymet biçildi andan itibaren zati biz fiyat para ünitesi sanayisine girmiş olduk. Dolar ile birlikte bir bedelini ölçüyor oldu ve ondan sonra da esasen komünite geliştikçe, benimseyenler geliştikçe buna uymak durumunda kaldık. Şu anda esasen yediğimiz içtiğimiz aslında her şeyin kararı milletlerarası arenada dolar rezerv para ünitesi olduğu için dolarla. Hani FED’in faiz kararları tarafından etkileniyor. Kripto para dünyası da etkileniyor. Lakin biz bunun bir de teknoloji ayağından bakacak olursak şayet NASDAQ önderliğinde yahut start-up’lardan da bakacak olursak şayet daima yatırımlar ne halde ilerler? Gelecekte olan bir projeye yatırım formunda ilerler. Siz bugün 5 yıl sonra yapacağınız projenin meyvelerini almayı hedeflersiniz. Onun için kredi kullanırsınız. Onun için yatırım yaparsınız. Aslında kripto dünyası da tıpkı formda. Ve münasebetiyle bu büyüme bilgilerine ve aslında faiz gelirlerine hayli toleranslı olmasına neden olur bu teknolojik yatırımlar. Geleceği vaat ettikleri için. Kripto para dünyasından birebir şey oluyor. Aslında piyasa bedeli olarak 3 trilyon dolar düzeyine ulaşmıştık ATH düzeyini yakaladığımız 68 bin dolar düzeyinde ancak sonrasında 1 trilyon dolar düzeyine kadar geri çekildi. Bu da bizi artık ister istemez daha kırılgan yapıyor maalesef ki. Ve şöyle bir devir de gördük aslında bu kadar bağlı olmamızın sebebi bu. Tahminen de biz COVID periyodunda, corona pandemisi periyodunda merkez bankalarının piyasaya bol likidite sürdüğü, Fed bilançosunun 4 trilyon dolarlardan 9 trilyon dolarlara çıktığı bir devir görmeseydik tahminen de tahminen de bu kadar bağlanmayacaktık. Ancak o periyotta yaşadığımız o bol likidite de bütün piyasaları esasen dolar bağımlısı haline getirdiği için, kripto para dünyası da o rallileri o periyotta yaşadığı için, M2’ye yani para arzına, piyasadaki likiditeye bağlı olur olduk ve onun yokluğunda da negatif etkilenir olduk. Yani büyük bir içerideki paranın olması. Ben daima sel baskınına benzetiyorum, içerideki sel, su ile birlikte bütün varlıkların fiyatlarını üste hakikat taşıdı. Şu an o suyu geri alıyorlar, o varlıklar yeni fiyatlarına oturuyor, yeni istikrarlara oturuyorlar. Biz bu devri yaşıyoruz aslında. Bir before-after devri var. Öncesi-sonrası periyodu var.”
KRİPTO PARALAR İÇİN BİRİNCİ KRİTİK BİLGİ ÇARŞAMBA GÜNÜ
Oradan devam edelim. Yeni faiz kararı Eylül’de açıklanacak. O periyoda kadar rastgele bir sürpriz gelişme yaşanmazsa yani ceteris paribus diyelim. Nasıl bir seyir beklersiniz kripto para piyasalarında?
Şu anda küresel piyasalara da kripto para piyasalarına da baktığımızda bir optimistlik teması hakim. Bu optimistlik teması furya üzere gidiyor. Zira baktığımızda riskler devam ediyor. Daha öncesinde kaçındığımız Fed’in attığı sıkılaştırıcı adımlar devam ediyor. Ve bunun periferisine merkez bankaları takıldı. İngiltere Merkez Bankası Avrupa Merkez Bankası başta olmak üzere bütün dünyaya yayıldı. Bunlar devam ediyorken, Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken, yeni jeopolitik riskler, Çin-Tayvan tansiyonu hayatımıza girdi. Enflasyonun aslında biz 10 Ağustos’ta göreceğiz tepe düzeyinden geri çekilip çekilmediğini. Bu krizler bitmemişken bir optimistlik teması var. Zira neden? Aşağı tarafta giden piyasalarda da orta devirlerde rahatlama rallisi diyebileceğimiz, traderların da evvel bir ölçü üst taraflı süreç yapıp sonrasında data geldiği noktada mevsimsellik tesiriyle satışlara döndüğü bir süreç var. Fed’in faiz kararı 21 Eylül tarihine gelecek FOMC toplantısıyla bir arada. Bu toplantı ile birlikte optimistlik havasının devam etmesini bekliyoruz lakin ortada gelecek olan kıymetli datalar olacak. Ki enflasyon verisi, 10 Ağustos’ta yani bu çarşamba açıklanacak olan bilgi değerli. 41 yılın tepesi 9.1 ile kırılmıştı, oradan bir ölçü geri çekilme beklentisi var 8.7-8.8’lere kadar. Bu da ne ile alakalı? Aslında petrol fiyatının 100 dolar düzeyinin aşağısına geldiğini gördüğümüz için artık orada enflasyonun tepesinden bir ölçü geri çekildiğini görmemiz gerekiyor. Bu bilgiyi alırsak, hakikaten eylül ayına kadar optimistlik ile bir arada kripto para dünyasında müspet üst taraflı senaryom var aslında benim de güçlendirdiğim. Lakin bu datada beklenenden daha güçlü, rekor düzeye çok yakın düzeyde ya da yeni rekorlara gidebilecek düzeyde de maalesef ki biz eylül ayında daha şahin, daha sıkılaştırıcı adımlar göreceğimiz için negatif etkilenmeye erken başlayabiliriz. O olumlu senaryolar için biçtiğimiz eylül ayına kadarki vade biraz daha kısalmış olur.
HER ŞEY OLUMLU GİDERSE KÜÇÜK RALLİ GÖRÜLEBİLİR
Peki diyelim ki Fed 75 baz puandan daha az bir artış gerçekleştirdi. Beklentiler 50-75 baz puan ortasında ağırlaşıyor. Ve bu sürece kadar da enflasyonda sahiden de bir doruktan dönüş yaşandı. Kripto para piyasalarında yeni bir ralli tetiklenebilir mi?
“Ralli demeyelim de küçük ralli diyebilirim. Rahatlama döngüleri diyebilirim. Yahut işte o anda para girişinin de bağlı olduğu hangi projelere hangi tohumlara para girişi oluyorsa, neler tercih ediliyorsa o coinler üzerine bir ayrışma görebileceğimiz bir periyoda girebiliriz. Zira ralli demek için nitekim bizim sıklaştırma döngüsünden kurtulup piyasaya yine fon girişini gerçekleşmesi gerekiyor. Bu yalnızca kripto üzerine de değil, bütün piyasalar açısından baktığımızda da aslında o denli. Ancak 75 baz puandan daha düşük gelecek olan bir faiz artışı ve aslında enflasyon verisinin doruklardan geri çekilmenin olması bizi iyimserliğe dönüştürür. Biz o vakit neyi görürüz? ABD kurumlarının sıkılaştırmasının daraldığı, elini tetikten bir ölçü çektiğini ve havlu atmaya yakın olduğunu görürüz Fed’in. Bu da bizi rahatlatır kripto para dünyası açısından. Biz 25 bin dolar düzeyini Mayıs ayında kaybetmişti. Mayıs’ta kaybettiğimizi Ağustos ayında şimdi bulamadık. O düzeye ulaşamadık lakin 25 bin dolar düzeyinin üzerinde şayet kalıcılık olursa benim 37 bin 500 – 38 bin bant aralığına kadar bir müspet, yükseliş beklentim var. Lakin dediğim üzere bu aslında iyimserliğin devam etmesi ve sıkılaştırıcı adımların bir ölçü yavaşlatılması ile bir arada gerçekleşebilecek senaryo.
HEM ALTIN HEM DE BITCOIN TUTMAK LAZIM
Bitcoin’in enflasyon aksisi bir özelliği var. Yola çıkış noktası da bu. Ancak biz bu özelliğinden daha fazla başka faktörleri konuşuyoruz. Klasik yatırım enstrümanları ile kıyasladığımızda Bitcoin, fiat para ünitelerinden daha çok altına benzeyen bir enstrüman. Arzının da hudutlu olması açısından. O halde şöyle soralım. Muhafazacı bir portföy açısından altın mı yoksa Bitcoin mi tutmak daha mantıklı?
Ben her ikisinin de portföylerde bulunması gerektiğine inanıyorum. Lakin şu anda bankacılık uygulamaları üzerine alınan dijital altınlar değil fiziki olarak alınan altınların bulundurulması gerektiğini düşünüyorum. Zira şayet dijital altın alıyorsanız bankacılık uygulaması üzerinden, almak ve satmak çok kolay. Altın fiyatı üzerindeki yükselişten yararlanabilirsiniz de lakin altın zati o kadar süratli giden yahut süratli hareketler yapan bir eser değil. Yani ekranda takip etmenizi gerektirecek bir piyasa döngüsünde değiliz. Lakin altın her vakit için sizi her geçen gün 3. Dünya savaşları devrine girdiğimizi düşündüğümüz noktada fiziki bir altına sahip oluyor olmak sizin psikolojinize güzel gelir en başta. Psikolojileriniz de yatırımlarınıza âlâ. Aslında aslında baktığımızda dijital altınları taşınabilir uygulamalar üzerinden altına yatırım yapmak yerine biz artık kripto para dünyasında da altının onsuna sabitlenmiş türev eserler olduğunu görüyoruz. Bunlardan Tether Gold var, XAUT ve bir de PAXG’nin yaptığı PAX Gold var. Bunlar yerine halihazırda şayet kripto para yatırımımız varsa ve bu periyotta bağlı devirde neye yatırım yapacağım diye düşünüyorsanız dijital altın yerine bu taraftaki altın onsuna sabitlenmiş olan kripto para araçları tercih edilebilir. Fizikî altın dediğim üzere ruhsal olarak sizi korur. Biz artık her geçen gün şirketlerde şunu görüyoruz: Rezerv olarak merkez bankalarının altın rezervi bulunduranları var natürel ki. Türkiye’de bunlardan bir tanesi. Bu güçlü kılıyor. Fakat baktığımızda Bitcoin’le bir arada her ikisinin de portföylerde bulunduruluyor olmasının daha azamî randımanı sağlayacağına inanıyorum. Bitcoin aslında enflasyondan koruyordu ancak az evvel bahsettiğim COVID devrinde yaşadığımız o M2 para arzı o kadar metrikleri bozdu ki Bitcoin ve altın grafiği ile korele halde giderken ondan sonrasında altınla olan korelasyonumuz bozuldu. Bu sefer riskli varlıklara yine yüzümüzü döndük. Fakat hala ben kripto para piyasasını tahlil ederken Bitcoin grafiğine bakarken, Bitcoin/dolar altın ons/dolar grafiği ile yan yana getirerek bakıyorum. Halihazırda baktığımızda burada Bitcoin lehine bir olumlu kırılma olduğunda Bitcoin ve kripto para piyasalarına da alış geldiğini görüyorum. Artık bu grafik önümde açık. Buraya baktığımda tekrar Bitcoin ve kripto paralar lehine bir kırılma olma arefesinde olduğumuzu görüyoruz. Bu da bize kriptoya alıcıların girdiğine dair bir öncü sinyal oluyor. Daha erken sinyal veriyor. Profesyonel yatırımcıların gözünde de şu an aslında altının ikamesi olmuş durumda. Fonlarda da bunu görüyoruz. Yani daha öncesinde altına yatırım yapanlar şu anda bir ölçü Bitcoin yatırım yapıyorlar yahut portföylerine altınla Bitcoin’i hedge ettiklerini, altını al, Bitcoin’i sat, Bitcoin’i al, altını sat üzere farklı senaryolar gerçekleştirdiklerini görüyoruz. Lakin ben en sonunda açıkçası şu anda her ne kadar korelasyonumuz en çok riskli varlıklar üzere fiyatlansa da ve NASDAQ da bu güçlü korelasyon içinde sayılsa da ben öykünün sonunu ABD 10 yıllık tahvil faizi ve altın üzere ve daha da kıymetlisi Bitcoin’in kendi özel niceliğinde olabilecek bir bağımsızlığının da olacağını düşünüyorum. Riskli varlıklardan altın ve tahvillere yanlışsız bir korelasyon sonrasında Bitcoin’in kendi özel korelasyonu ve bağımsızlığı ile sonlanacak bana nazaran.”
YÜKSEK RİSK İŞTAHI ALTCOINLERİ DAHA SÜRATLİ YÜKSELTEBİLİR AMA…
Gelinen noktada altcoinlerde mi yoksa Bitcoin’de mi daha fazla akümülasyon olduğunu görüyorsunuz?
Aslında altcoinler lehine kapıyı bize Ethereum araladı. Ether’in açıkladığı merge güncellemesi Eylül’de tamamlanacak. Bunun beklentisiyle bir arada Ether’e para girişi olduğunu, bunun akabinde da altcoinlere yayıldığını gördük. Aslında Ethereum pek çok altcoin için altyapı projesi. Bunun da tesiriyle şu anda haberi de çıkan coinlerin öne çıktığını görüyoruz. Haber geliyor ve tokenların fiyatlandığını görüyoruz. Lakin şöyle bir algı var. Bunun unutulmaması gerekiyor. Bitcoin’in artık riskli bir varlık olarak görülmesi ve NASDAQ ile korelasyonu. Ethereum’un olumlu korelasyonunun daha yüksek olduğunu görüyoruz. Bu da bize şunu gösteriyor: Şayet küresel piyasalarda risk iştahı açıksa evet altcoin yatırımları yapılabilir, Ethereum ve altcoinler bir ölçü Bitcoin’e nazaran daha yüksek yükselişler kaydedebilir. Lakin piyasada risk iştahı törpüleniyorsa ve bir ölçü huzursuzluk varsa Bitcoin altcoinlere nazaran daha olumlu duracaktır. Şayet biz piyasanın daha da uygunlaşmasını göreceksek olması gereken öncesinde para girişinin Bitcoin özelinde olması gerekiyor daha sağlıklı bir piyasa için. Bitcoin Borsa İstanbul endeksi üzere bir enstrüman oldu hayatımızda. Daha evvel ethereum’un başlattığı bir ralli görmedik fakat NFT’lerin çok hareketli olduğu, defi protokollerinin çok çok kıymetli olduğu farklı başka projelerin dönemsel olarak yükseldiği, birbiriyle birebir kategorideki coinlerin yükseldiği devirler gördük. Şu an o denli bir tasnif yok. Stable coinler her bir yeni stable coin piyasaya arz edildiğinde çok hareketli olmuştu. Şu anda münasebetiyle da aslında piyasanın daha inançta olması için bilhassa 25 bin dolar düzeyinin üzerinde oluyor olması lazım Bitcoin’in.
GAMEFI VE NFT TOKENLARI AYRIŞABİLİR
Öyle olduğunu varsayalım. Diyelim ki Bitcoin dominasyonu olması gerektiği üzere hareket ediyor. Para evvel Bitcoin’e kayıyor. Akabinde yaşanabilecek bir altcoin rallisinde hangi kategorideki alt coinleri daha şanslı görüyorsunuz?
Piyasada mart ile mayıs ayında hem piyasadaki sıkılaştırma döngüsü hem de piyasanın kendi içindeki dinamiklerle (defi protokollerindeki hack olayları ve iflaslarla) baya sert satışlar gördük. Bugüne baktığımızda satılmayan hiçbir kripto para kalmadı. Lakin genele baktığımızda yüzdesel olarak game projeleri biraz da NFT projelerinin bir ölçü müspet ayrıştığını görüyoruz. Bu da bize şunu da gösteriyor: 2021 yılına nazaran çok daha fazla içeriye yatırımların yapıldığını görüyoruz. Bu yatırımlar coin token yatırımları değil şirketlere yapılan ve projelere yapılan kurumsal yatırımlardan bahsediyorum. Ve bu sayı 2022’in sekizinci ayına girerken birinci haftasında 30 milyar dolar düzeyine ulaşmış. 2021’i aşmış. Genelde yeniden defi ve NFT protokollerine daha çok yatırım yapıldığını, bu sefer kerkezi protokollere yatırımların geldiğini görüyoruz. Zira defi projeleri hayli berbat sarsıldı bu aslında hack ve iflas olaylarından ötürü. Sonrasında defi protokollerine yeni yatırımların yapıldığını görüyoruz. Bu türlü bir ayrım noktası var lakin Ethereum şu anda aslında güncellemesini tesiri ile birlikte bir göz bebeği olarak ayrışıyor. Bitcoin ve ethereum portföylerde bir ölçü sigorta vazifesi de görüyor varlıklarını ispatlamış iki varlık olarak. Onun dışında çok fazla konuştuğumuz coinler ve tokenlar oluyor. Bunlar artık gamefi ve NFT kesimlerine girmiş ve büyük dev şirketlerle işbirlikleri haberlerini açıklıyorlar. Hem haber akışları ile hem de orta vadede temel tahlilleriyle birlikte kıymetlendirilerek daha öncü daha olumlu ayrışma gösteriyorlar, göstereceklerdir.
KRİPTOLAR İÇİN EVERGRANDE RİSKİ BİTMİŞ DEĞİL
Piyasadaki balinaların birtakım haberleri piyasayı manipüle etmek emelli kullandığına ait savlar da var. Mesela Evergrande kıssası birinci çıktığında kripto piyasalarını darmaduman etti. Bugüne gelindiğinde ise Çin’in tüm gayrimenkul piyasası çöküş tehlikesiyle karşı karşıya. Ancak kripto para piyasasının gündeminde kendine yer bulmuyor. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz bu durumu?
Kripto para piyasası bilgi eşitsizliğinin en çok olduğu piyasa. Esasen finansal piyasalarda da genelde küçük yatırımcılar bilgiye en son ulaşanlar oluyor. Bilgiye birinci ulaşan ise genelde büyük yatırımcıdır. Zati grafik birinci yükseliş emaresi gösterir, son yatırımcı o vakit alır. Bilgiyi en son öğrenen de odur. Bilgi genelde arttan gelir. Kripto para dünyasında da bu var. Zira hem finansal hem dijital okuryazarlık hem de blockchain projelerinin takibinin bir ortada yapılması, tahlillerinin de buna nazaran yapılması gerekiyor. Bu bilgi yüzde 100 herkeste yok. Bu bilgiyi bilenler her vakit güçlü lakin bazen sıhhatsiz nedenlerle de emellerle da kullanılabiliyor. Pek çok manipülasyonun olduğunu gördük geçmişte. Bu bilgilerin çarpıtılarak yansıtılmasından ötürü. Bir de şeffaflık diyoruz. Onchain tahlili bize bunu nitekim sağlıyor lakin siz gelip de şayet bir şirketin elinde bulundurduğu rezerv olarak tuttuğu bilançoda, karşılığında ne tutuyor ne tutmuyor bunu tam olarak bilmiyorsanız maalesef ki manipülasyona da epey açık oluyor. Ki Evergrande krizi vaktinde Tether’in bilançosuyla ilişkilendirildiği için o furya başlamıştı. Şu anda Evergrande krizi fiyatlanmıyor. Lakin yine aslında ayaklanıyor olması aslında çabucak hemen bütün portföylerde Asya şirketlerine ilişkin pay senetleri var. Hem kripto para dünyasında rezerv olarak olarak tutanlarda hem de klâsik piyasalardaki tesiri ile bir arada tekrar bizi etkileyebilecek bir nokta. Ancak dediğinize katılıyorum. Hakikaten manipülasyonun çok fazla olduğu bir dal ve regülasyonların olmaması da bu çeşit insanlara bir ölçü güç veriyor. Sizin de bizim de yaptığımız yayınlar bunları biraz daha yükseltmek hem finansal okuryazarlığı hem de teknoloji okuryazarlığını kazandırmak ismine oluyor Türkiye’deki kripto ekosistemine diyebiliriz.
YIL SONUNA KADAR 45-50 BİNLER MÜMKÜN MÜ?
İzleyicilerimizden gelen bir soru var: “Bitcoin teknik ve temel olarak düşünüldüğünde yıl sonunda 45-50 bin düzeylerine gitme potansiyeli taşıyor mu” demiş okurumuz?
37 bin 500-38 bin dolar düzeyine gitme potansiyelini görüyorum. Ancak bunun üzerine, 45 bin ve 50 bin için Eylül ayını yaşamamız gerekiyor. Ve eylül ayındaki makro dinamiklere bir ölçü bakıyor olmamız lazım. Zira o denli bir sonbahar ayı geliyor ki hem şu anda biz güç krizi devam ediyor olsa da bunun tesirini görmüyoruz. Fakat sonbaharda herkes güce daha fazla gereksinim duyacak. O vakit göreceğiz. Fed’den sıkılaştırmada adımlarını onları bekliyoruz. O ayrıyeten olacak. Güç deyince Rusya’nın eli güçleniyor. Rusya ve Ukrayna’da tekrar tansiyon adımları olabilir. Çin-Tayvan şu an başladı lakin abluka ve küçük bir gözdağı ile bir arada kaldı. Onun tesirleri olabilir. Münasebetiyle eylül-ekim ayındaki o fiyatlama epeyce değerli olacak. Bütün bunların piyasada nasıl fiyatlandığı ve nasıl geliştiği bize 45-50 binlere mi gidiyoruz yoksa yine piyasa bir taban arayışına mı gidecek, biz 20 bin dolar düzeyinin aşağısını 17 bin dolar düzeylerini tekrar görecek miyiz, bunu göreceğiz. Lakin ben mayısta sat temmuzda al, temmuzda sat eylülde sat olarak iki farklı tema oluşturmuştu. Artık bu alım devrinden sonra eylülde yeni bir satış periyodunun geleceğini düşünüyorum.
Bir soru daha geldi. Avrupa ve ABD borsalarında bir toparlanma var. Bu kripto paralara yansır mı diye sormuş izleyicimiz.
Yansıyor aslında. Biz onun da tesirini görüyoruz. Zira bilançolar açıklanmadan evvel bütün bankalar şu söyleme girmişlerdi: İkinci yarıyıl bu türlü olmayacak. Ve aslında dediler ki “Bilançolar beklediğinizden daha yüksek yiyecek ve en berbat olanı biz birinci yarıyılda yaşadık. 2021 birinci altı ayı çok acı geçti. Sıkılaştırma adımları geldi. Negatif satıldık ancak ikinci yarıyıl bu türlü olmayacak” diye. Aslında Goldman Sachs önderliği, Morgan’dan da okudum muhtemelen. Bu tahliller, optimistlik teması piyasaya sürüldü. Bu optimistlikle bir arada kripto piyasalarında güzelleşme görüyoruz. ABD piyasalarındaki aslında tesirler, bilhassa de NASDAQ’daki durum kıymetli olacak önümüzdeki günlerde.
KRİPTO PARA YASASINDA GECİKME GÜZEL BİLE OLABİLİR
Kurumsal yatırımcılar cephesinde kabullenmenin yurt dışında önemli işaretlerini görüyoruz. Bilhassa de bankacılık ve fonlar tarafında. Sizce Türkiye bu açıdan geç kaldı mı yasal altyapıyı oluşturma konusunda?
“Evet yani ölçü geç kalma var. Kurumsal tarafta eski işbirliklerimle de konuşuyorum. İş yaptığım insanlarda da bir beklenti var. Fakat regülasyon en büyük mani olarak karşımıza çıkıyor. Fonlara yahut portföylere eklenemiyor olması. Regülasyon en büyük pürüz, geç kalıyoruz. Lakin geç kalmanın da bazen olumlu tesirlerini de gördük geçmişte. Mesela taşınabilir bankacılık kullanımında daha geç adapte olan ülkelerden bir tanesiyiz. Avrupa bölgesi daha evvel başlayanlardan bir tanesi. Ancak herkes şayet bir müddet yurt dışında yaşadıysa rastgele bir Avrupa ülkesinde oradaki bankacılık sistemini yavaşlığını görüp Türkiye’deki bankacılık sistemine “Bizim bankacılık sistemimiz şahaneymiş, biz bunları şubeye gitmeden yapıyoruz” diye övgüler yağdırmıştır. Geç kalınca bazen yapılmış olan regülasyonu ve oradaki paketi tam alıp kopyalıyorsunuz. Bu sefer siz aslında daha evvel yıktığınız bir sistem olmadığı için pak bir alana getirip o sistemi entegre ettiğinizde daha güzel gidebiliyor. Bunun örneklerini gördük. Öncü olmak isterdik ancak geride kalmamızın da bir müspet tesiri tahminen de olabilir.”
