Doğan Selçuk ÖZTÜRK
● Ali Beyefendi, kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
Pederşahi bir ailede doğdum ve büyüdüm. Çerkez kökenli ve Kilis doğumlu babam, evvel İstanbul’da Sultanahmet Sanat Mektebi’nde, sonra da burs kazandığı Fransa Lille’de makine mühendisliği okuyor. Atatürk’ün bir programı bu; yurt dışında yetiştirilen gençlerin dönüp Türkiye’de öğretmenlik yapmaları hedefleniyor. Babam, kendisi de fen okuduğu için 50’lilerin başında ağabeyime ve bana “Almanca eğitimi alacaksınız” dedi. O devirde taş üstünde taş kalmamış Almanya’nın çok gelişeceğine inanıyordu.
Babam Ankara’ya teknik öğretim müsteşarı olarak gidince, kısa bir müddet Alman Lisesi’nde okuduktan sonra İstanbul Erkek Lisesi’nin yeni açılan yatılı Almanca kısmına girdim. Tercihlerimi daima babam yaptı. Bütün istidadım ve eğilimim sanata, edebiyata, ideolojiye, psikolojiye olmasına karşın İstanbul Lisesi’nde fen kısmında okudum… Sonra babam İsviçre Bern’e kültür ateşesi olarak atandı. Dedi ki; “Eidgenössische Technische Hochschule’ye (ETH) gireceksin, mühendis olacaksın”. ETH, Zürih’te dünya çapında bir teknik üniversite; ben de parlak bir öğrenciydim. Giriş imtihanında 30 üzerinden en az 25 puanı kabul ediyorlardı. 24 ile kaldım. Babam bu sefer; “Gel Bern’de kimya oku” dedi. Ben de o denli yaptım.
Türkiye’ye dönünce Milliyet Gazetesi’nin bir ilanına başvurdum ve magazin servisinde (Hey dergisi) muhabir tercüman olarak çalışmaya başladım. İş hayatında üç yayınevinin genel yayın müdürlüğünü yaptım: Karacan Yayınları, Sabah’ın mecmua kümesi, Güneş Yayınları.
1990’da müşteri mecmuaları yayıncılığı yapmak üzere başlayıp sonradan stratejik irtibat danışmanlığı da yapan ve bu sene 32. yaşını kutladığımız Bersay İrtibat Danışmanlığı’nı (Bersay) kurduk. Hala köşe yazarlığına ve mecmua yazılarına devam ediyorum.
“BİZ DE DAHA ÇOK PARA KAZANIRIZ”
● Halkla alakalar işine nasıl girdiniz?
IBM ile mecmua çalışmamız esnasında kurumsallığa dair çok şeyler öğrendik. IBM dedi ki; “Bizim halkla bağlar konusunda da dayanağa muhtaçlığımız var. Sen de eski gazetecisin, dayanak olur musun?” “Peki” dedim ve mevzuyu derinlemesine araştırmaya başladım. Türkiye’deki birinci önemli PR ajanslarından A&B, Alaattin Asna ile Betül Mardin iştirakinde kurulmuştu. Bu işin ustasına, Alaattin Asna’ya gittim; “Hocam durum bu türlü, mecmua yayıncılığı yapan bu ajansı PR ajansına dönüştürmeli miyim?” diye sordum. Çok enteresandır, ona rakip olacağımız hâlde; “Mutlaka yapmalısın. Zira senin üzere nitelikli adamların piyasaya girmesi dalın niteliğini artırır. Biz de daha çok para kazanırız” dedi. Feodal niyetin büsbütün zıddını savunuyordu, aman kimse girmesin, inhisar olayım fikrine sahip değildi. Bu beni çok heyecanlandırdı. Her vakit hürmetle ve hasretle yâd ederim kendisini. Bersay’ın kurulmasında Alaattin Asna’nın bu tavsiyesi çok büyük rol oynamıştır.
● Bersay kuruluşundan bugünlere nasıl geldi?
Bir iş beşerinin bana bir nasihati vardır: “Sen işveren üzere değil, yönetici üzeresin. Risk almıyor, sendika önderi üzere davranıyorsun. Şirketten çok çalışanları düşünüyorsun.” Bersay’ın maddi durumu başlangıçta çok kuvvetli değildi. Ona karşın mecmua yayıncılığı konusunda New York’taki bir eğitime kesinlikle bizim sanat direktörümüzün katılması gerektiğini düşündüm. Borç aldım, çocuğu yolladım. Eğitimden döndükten bir hafta sonra istifa edip bir reklam ajansına geçti… İşveren üzere değil, yönetici üzere davrandavranmanın bedelini ödemiştim. Vizyon konusunda çok başarılı olmama karşın, yöneticilik konusunda tıpkı başarıyı gösterememiştim. Delili da hiçbir vakit hakikat dürüst kâr edemeyişimizdi. 2012’ye kadar daima borcumuz vardı. 22 yıl birçok yatırım yaptık. Bersay İrtibat Enstitüsü’nü kurduk. Burslar verdik. Kaliteli kitaplar yayımladık. Liderlikle yöneticiliği birleştiremediğimiz için o yatırımları yönetemedik. Meğer dışarıdan baktığınızda imparatorluk üzere görünüyorduk. Bersay’ın 10. yıl dönümü kutlamasına vaktin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel geldi. 20. yılında da tekrar devrin Cumhurbaşkanı katılmıştı. Değerli siyasetçiler, gazeteciler, iş insanları yanımızdaydı; prestijimiz çok yüksekti, lakin artta ziyan eden bir yapı vardı.
2012’den sonra duyguyu bir kenara bırakıp aklı devreye soktuk. Değerli dostumuz Aclan Acar’a da o periyotta çok şey borçluyuz. Kendisinden rica ettim, o da bizim hesaba kitaba baktı, çok kıymetli fikirler verdi. Onun tavsiyesiyle idaresi gençlere bıraktım. Eşim Dr. Arın Saydam; çocuklarım Dr. Deniz Saydam, Engin Saydam ve profesyonel arkadaşımız Aylin Taşkıner ile birlikte İcra Konseyi olarak 2012’den bu yana Bersay’ı yönetiyor. Borçları ve alacakları yönettik, tasarruf tedbirlerini artırdık. Takımımızı 140 bireyden 40 bireye düşürdük; ciro ise bir buçuk misli arttı.
AŞIRI ÖZGÜVEN VE GURUR BİR ŞEYİ GÖRMEMİZİ ENGELLEDİ
● Siyasal bağlantı çalışmaları da yaptınız.
1994 lokal seçimleri öncesinde tanıdık bir iş insanı aradı, “Hilton’da toplantıdayız, seni de rica ediyoruz” dedi. Karadeniz Ereğli’de 40 yıldır CHP kazanıyormuş. ANAP adayı Halil Posbıyık’ın kampanyasının yönetilmesi lazımmış. Mevcut durumu anlamak için çabucak ölçümleme yaptırdık. Oyu, yüzde 10-15 çıktı, kimse tanımıyor kendisini. Pek talihi yok. Ölçümlemelerle nerelere dokunacağımızı tespit ettik. Posbıyık, Ereğli Demir Çelik’te mühendisti. Orada çok tesirli bir kampanya düzenledik. Her hafta da ölçerek gittik ve sonunda belediye başkanlığını kazandık. Beyefendi hâlâ orada belediye lideri olarak devam ediyor. Bu kampanya bize inanılmaz bir gurur ve özgüven verdi.
Bizim bu mükemmel başarımız duyulunca Samsun Belediye Başkanlığı ile ilgili teklif aldık. Orada da seçimi kazandık. Gururumuz iki kat arttı olağan. “Biz siyasi bağlantısı artık yaladık yuttuk” diye düşünüyorduk. Sonra Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nin rektörlük seçimi için teklif geldi. Çabucak ölçümleme yaptırdık. Adayın oyları yüzde 55. “Tamam” dedik, “çocuk oyuncağı. Yüzde 55’i koruyacağız. Üstüne biraz daha koyarsak yüzde 60 ile alırız.” Lakin, çok özgüven ve gurur bizim bir şeyi görmemizi engelledi. SWOT tahlili yapmadık, adayın zaaflarını araştırmadık. Seçimi kaybedince yıkıldım. Zürih’teki ETH imtihanında kaybettiğimde yaşadığımdan sonra bu da benim ikinci büyük hayal kırıklığımdır. Hacı Ömer Sabancı “Hilekârlık ahmaklık, gurur eşekliktir” demiş. Bu benim için siyasi bağlantıdaki en büyük derstir.
● Ünlüler de sizinle çalışmak için sıraya giriyor mu?
İletişim dünyasının en sıkıntı işlerinden birisi “celebrity management”- tir. Yani şöhretlerin, ünlü insanların bağlantısı. 4-5 denemeden sonra büsbütün bıraktık. Neden olmadığını söyleyeyim. Birincisi, devreye kesinlikle ablası, nişanlısı, bir şeyi giriyor. Akıl çorbası içiyorlar. Olmuyor. İkincisi, bu kapitalizmin şimdi semtine uğramadığı bir bölüm.
Yaşadığımız bir iki hadiseyi anlatayım. Bir starımız için rica minnet “Bize de hizmet ver” dediler. Birçok büyük şirketle çalıştığımızı öğrendiklerinde “En düzgünü ile çalışalım” diye düşünmüşler. Neyse geldiler, anlattık. İşin hukuksal, finansal vb. bütün boyutlarıyla ele alınması gerektiğini söyledik. Onlar da bütün işi koordine edecek birini tespit ettiler. O kişi de kesimin en önde gelen isimlerinden Ahmet San’dı. Başladık çalışmaya. Bu sırada star rahatsızlandı. Dedim ki “Bu hâlinle sakın fotoğraf çektirme!” Yanına da 24 saat nöbetçi diktim. Gece saat bir civarında bizim nöbetçi aradı. Gece yarısından sonra uygun bir şey gelmez zati. “Falan yerde bir anma gecesine katıldı. Artık kuliste gazetecilerle bir arada fotoğraf çektiriyor” dedi. Müthiş fotoğraflar yayınlandı sonraki gün. Ben de “Teşekkür ederim, kusura bakmayın, devam edemeyeceğiz” dedim.
ÇORBADA TUZUM BULUNDUĞU İÇİN MUTLUYUM
● Dostluk bağınız olan bir iş insanını sorsam…
Faruk Eczacıbaşı çok takdir ettiğim, zekâsına, kültürüne, kıymetlerine ve birikimine hayran olduğum bir insandır. Yıllar evvel babası ve ağabeyi üzere kendine bir alan seçmesi ve o alanı sahiplenmesi gerektiğini savunuyordum. Faruk Bey’in ilgisini en çok çeken alanlardan biri bilişimdi. Faruk Eczacıbaşı, Türkiye’de bilişim okuryazarlığının sıfıra yakın olduğu bir periyotta fevkalade bir vizyonla Türkiye Bilişim Vakfı’nın kurulmasına karar verdi ve çok kuvvetli bir idare konseyiyle işe başladı. Ben de kuruluşundan bu yana idare konseyi üyesi olarak çorbada tuzumun bulunmasından ötürü memnunum.
Vallahi sen bilirsin!
Büyük bir sinema oyuncusuyla tanışıyoruz fakat şimdi çalışmıyoruz. Evvel bana, akabinde da beş bireye daha danışıyor. Sonra çalışmaya başladık, lakin şimdi para pul konuşmamıştık. Medya ile ortası çok berbattı. Düzeltmek için birkaç adımlık strateji çizdik. Basınla buluşması için bir yer ayarladık, geldi şöyle dedi: “Basın danışmanım toplantıyı orada değil, burada yapalım diyor.” Halbuki ben daha yanlışsız ve uygun bir yer önermiştim. “Peki nasıl isterseniz” dedim. Sonra bahis fiyatı konuşmaya geldi. “Ayda 30 bin Euro” dedim. “Neee olmaz!” dedi. “Vallahi sen bilirsin” dedim. O sıkıntı kapandı. Altı ay sonra beni televizyon programına çağırdı. “Siz de bazen çok para istiyorsunuz, bu kadar yüksek istenir mi?” diye sordu. Ben de şöyle cevapladım: “Bazen yapmak istemediğimiz işler olursa bu kadar yüksek hizmet bedeli istiyoruz.”
O gün bugün Koç’tan hiç iş alamadık
● İş hayatına dair aldığınız derslerden kelam edebilir misiniz?
“Her söylediğin yanlışsız olsun, her doğruyu söyleme” kelamının ne kadar geçerli olduğunu tespit etmem birinci dersti. İkincisi, gaye kitlenin kültür ve bedellerine uygun durum almak gerektiğiydi. Yani, “Müslüman mahallesinde salyangoz satılmazdı.” Kitabımda da yazdığım, 1998 yılında Ali Koç ile yaşanmış hadisemiz de böyledir. Kendisi koyu Fenerbahçeli, o vakit lider değildi alışılmış. Birinci tanıştığımız gün “Ne olacak bu Fener’in hâli?” deyivermiştim. Evvelki gün Fenerbahçe maç kaybetmişti. Kendisi sonra aff etmedi bizi. Daha sonra karşılaştığımızda “Güvenlik gel buraya, burada bir Galatasaraylı var” diye espri yaptığını hatırlıyorum. Fenerbahçe’den iki kombine bilete gereksinimim olduğunda da yardımcı olmuştu lakin o gün bugün biz Koç’tan hiçbir iş alamadık. Bu türlü enteresan biridir, kendisini sever ve sayarım.
